Στις 12 Ιανουαρίου βγήκε απόφαση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) σχετικά με την πρακτική που ακολουθούσαν κι ίσως ακολουθούν ακόμα οι βρετανικές αστυνομικές αρχές να σταματάνε αδιάκριτα κόσμο και να κάνουν σωματική έρευνα με βάση τις εξουσίες που τους παρείχε ο αντιτρομοκρατικός νόμος…
Το Δικαστήριο καταδίκασε τις αστυνομικές πρακτικές και κατ ουσίαν τη νομιμοφανή διαδικασία του βρετανικού αντιτρομοκρατικού νόμου αναγνωρίζοντας ότι υπάρχει παραβίαση της ΕΣΔΑ…
Αν θέλετε να διαβάσετε συνοπτικά περί τίνος πρόκειται, ρίξτε μια ματιά εδώ.
Για όσους θέλουν περισσότερες λεπτομέρειες… απλώς συνεχίστε να διαβάζετε…
Πρόκειται για την υπόθεση των βρετανών πολιτών Kevin Guillan (no 1) και Pennie Quinton (no 2) εναντίον του Ηνωμένου Βασιλείου (Προσφυγή 4105/2005). Σύμφωνα με τα όσα έγιναν δεκτά στις 9 με 12 Σεπτεμβρίου του 2003 λάμβανε χώρα μια έκθεση για αμυντικούς εξοπλισμούς και διαφορα οπλικά συστήματα και είχαν προγραμματιστεί διαδηλώσεις. Ο πρώτος από τους προσφεύγοντες στις 9/09/2003 στις 10.30 το πρωί πήγαινε σε προγραμματισμένη διαμαρτυρία με το ποδηλατάκι του… Είχε ένα σάκο πλάτης μαζί του. Πριν φτάσει στο χώρο της διαμαρτυρίας 2 αστυνομικοί τον σταματούν για έλεγχο σωματικό με βάση τον αντιτρομοκρατικό νόμο (Terrorism Act 2000), σύμφωνα με τον οποίο ΔΕΝ απαιτείται ως προϋπόθεση για την έρευνα να υπάρχουν δικαιολογημένες υπόνοιες ότι πρόκειται να τελεστεί κάποιο τρομοκρατικό αδίκημα.
Όταν τους ρώτησε γιατί το σταμάτησαν για έλεγχο, οι αστυνομικοί απάντησαν ότι επειδή συρρέει αρκετό πλήθος προς τη συγκέντρωση διαμαρτυρίες φοβούνται ότι μπορεί να γίνουν επεισόδια. Δε βρέθηκε κανένα ενοχοποιητικό στοιχείο. Βρέθηκαν τυπωμένα φυλλάδια ενημερωτικά σχετικά με τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας τα οποία κατασχέθηκαν από τους αστυνομικούς… Η όλη διαδικασία διήρκεσε 20 λεπτά και ο Βρετανός αφέθηκε ελεύθερος να συνεχίσει το δρόμο του για τη συγκέντρωση.
H δεύτερη από τους προσφεύγοντες, δημοσιογράφος, φορούσε ένα γιλέκο σαν αυτά που φοράνε οι φωτορεπόρτερ, είχε μια τσάντα και κρατούσε κάμερα. Την ώρα που έβγαινε από κάτι θάμνους στις 9/9/2003 γύρω στις 1.15 το μεσημέρι τη σταματούν οι αστυνομικοί για έλεγχο. Παρότι τους επέδειξε τη δημοσιογραφική της ταυτότητα, συνέχισαν τον έλεγχο και παρότι δε βρήκαν κάποιο ενοχοποιητικό στοιχεία τη διέταξαν να σταματήσει να τραβάει με την κάμερα με βάση τις εξουσίες που τους παρείχε ο Αντιτρομοκρατικός νόμος. Οι αστυνομικοί στην έκθεση που συντάχθηκε για τη σωματική έρευνα έγραψαν ότι διήρκεσε 5 λεπτά ενώ η προσφεύγουσα δήλωσε ότι κράτησε περίπου μισή ώρα. Από την ταραχή και τον εκφοβισμό που εισέπραξε, όπως ισχυρίζεται, αν και ήθελε να κάνει ένα μίνι ντοκιμαντερ με πλάνα από τη διαμαρτυρία, δε συνέχισε κι έφυγε…
Οι προσφεύγοντες ζήτησαν αποζημίωση για παραβίαση 4 άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και συγκεκριμένα για το άρθρο 5 (δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια), το άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής), το άρθρο 10 (ελευθερία έκφρασης) και για το άρθρο 11 (ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνετερίζεσθαι)…
Σχετικά με την παραβίαση της προσωπικής ελευθερίας το δικαστήριο έπρεπε πρώτα να κρίνει αν τα παραπάνω περιστατικά συνιστούσαν στέρηση της ελευθερίας ή απλώς περιορισμό της και αν ναι κατά πόσο ήταν δικαιολογημένη…
Το δικαστήριο έκρινε ότι επρόκειτο για στέρηση της ελευθερίας καθότι οι προσφεύγοντες καθόλη τη διάρκεια του ελέγχου ΔΕΝ έχουν τη δυνατότητα να φύγουν γιατί αυτό συνεπάγεται σύλληψη και ποινικές κυρώσεις.
Δεν μπήκε στη διαδικασία να κρίνει κατά πόσο ήταν δικαιολογημένη η στέρηση αυτή ή όχι γιατί στη συνέχεια έκρινε ότι υπήρχε αδικαιολόγητη παραβίαση του άρθρου 8 της Σύμβασης (σεβασμός στην ιδιωτική ζωή)…
To δικαστήριο επισημαίνει ότι ιδιωτική-προσωπική ζωή δεν περιλαμβάνει μόνο ό,τι συμβαίνει εντός των τοίχων της κατοικίας αλλά περιλαμβάνει και όψεις της επαγγελματικής ζωής του ατόμου καθώς και τις επαφές και σχέσεις του με άλλους ανθρώπους ακόμα και σε δημόσιους χώρους. Έτσι ακόμα και αν δε γίνει έλεγχος σε πολύ προσωπικά αντικείμενα όπως ένα ημερολόγιο και μόνο το γεγονός ότι ο πολίτης υφίσταται έλεγχο στα ρούχα του, τσάντα του κτλ αυτό αποτελεί εισβολή σε έναν προσωπικό χώρο και συνάμα προσβολή της ιδιωτικότητας του. ΠΑραπέρα κρίθηκε ότι είναι αδικαιολόγητη αυτή η πρακτική και αντίθετη στην αρχή της αναλογικότητας, γιατί σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στους ελέγχους στα αερόδρομια, σε αυτήν την περίπτωση ο πολίτης δεν έχει επιλογή, καθότι ο έλεγχος γίνεται χωρίς προειδοποίηση κι αδιάκριτα…
Στην παράγραφο 2 του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ προβλέπονται κάποιες εξαιρέσεις από την προστασία της ιδιωτικής ζωής, οι οποίες πρέπει να προβλέπονται και από το νόμο ενός κράτους. Έτσι λοιπόν παρότι οι έλεγχοι που διενεργήθηκαν στους βρετανούς πολίτες από τους αστυνομικούς προβλέπονται ρητά από την αντιτρομοκρατική νομοθεσία το δικαστήριο εξετάζει αν αυτοί είναι αναγκαίοι και σέβονται την αρχή της αναλογικότητας. Κοινώς αν οι διατάξεις του βρετανικού δικαίου έρχονται σε αντίθεση με τη Σύμβαση.
Έγιναν οι παρακάτω έλεγχοι με βάση την αντιτρομοκρατική νομοθεσία
2004/05 33,177 ,
2005/06 44,545
2007/07 37,000
Από τις ελάχιστες συλλήψεις που έγιναν μετά από τους χιλιάδες ελέγχους καμία δεν οδήγησε σε καταδίκη για κάποιο τρομοκρατικό αδίκημα.
Το δικαστήριο έκρινε ότι επειδή οι εξουσίες και η διακριτική ευχέρεια των αστυνομικών είναι τόσο μεγάλες σε συνδυασμό με την έλλειψη κάποιων προστατευτικών για τα δικαιώματα δικλείδων ασφαλείας, οι διατάξεις του βρετανικού αντιτρομοκρατικού νόμου για τους σωματικούς ελέγχους δεν είμαι σύμφωνες με την ΕΣΔΑ.
Υπάρχει λοιπόν παραβίαση αδικαιολόγητη.
Στη συνέχεια το Δικαστήριο αν και δέχτηκε ότι οι μέθοδοι αυτοί μπορεί να έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα ως προς τη συμμετοχή των πολιτών σε διαμαρτυρίες και προσβολή του δικαιώματος του συνέρχεσθαι, όπως στην περίπτωση του πρώτου προσφεύγοντα, δεν μπήκε στη διαδικασία να εξετάσει αν όντως υφίσταται αδικαιολόγητη προσβολή μιας και έκρινε ότι υπάρχει ούτως ή άλλως παραβίαση του άρθρου 8 για την ιδιωτική ζωή.